De Huizinga-lezing is al decennialang een begrip, maar bij uitgeefgroep Roularta heeft men dat niet helemaal scherp op het netvlies. Sinds een paar jaar is opinieblad EW de mede-organisator van deze lezing, maar de uitgever – Roularta dus – heeft er geen enkel probleem mee op dezelfde avond een kerstborrel te organiseren. Het gevolg laat zich raden: van de EW-redactie zijn in de Stadsgehoorzaal in Leiden slechts drie mensen, waaronder hoofdredacteur Hella Hueck, die de spreker van de avond aankondigt.
Dat is Daan Roovers, vroeger Denker des Vaderlands, tegenwoordig onder andere senator voor GroenLinks-PvdA. De lezing is door EW in boekvorm uitgebracht en alle aanwezigen krijgen een exemplaar. Al voor de lezing begint zit men er in de zaal druk in te bladeren. De titel: Wat op het spel staat: de grenzen van politiek en fair play. Huizinga waarschuwde in zijn tijd dat de democratie onder druk stond door ‘het telkens laten vallen van kabinetten op basis van een gezocht conflict’, zo lezen we in de aankondiging.
Volgens Huizinga was er sprake van ‘permanente puberteit’ bij politici en kiezers. De politiek werd steeds meer een spelletje, waaruit zowel de humor als de ernst waren verdwenen. Huizinga bepleitte een politieke cultuur met ‘heilzame beperkende conventies’ zodat bij conflict de mogelijkheid van samenwerking in tact blijft. Roovers probeert deze ideeën naar het heden te vertalen.
Politiek als opvoering
Politiek wordt in de parlementaire journalistiek vaak als spel beschreven, maar dat idee van een ‘wedstrijdje’ heeft een trivialiserende werking, aldus Roovers. Je kunt politiek wel zien als spel, maar in de betekenis van een opvoering. Het is een omgeving met eigen rituelen en regels, waardoor bij conflict een gesprek mogelijk blijft. Een voorbeeld is spreken via de voorzitter, hetgeen oververhitting tegengaat. De kern is dat je je opponent serieus moet nemen en respectvol moet behandelen. Daar horen spelregels bij die voor iedereen hetzelfde zijn.
In Nederland zien we dat mensen tegen elkaar worden opgehitst, denkt Roovers. Een voorbeeld zijn PVV-Kamerleden die AI-plaatjes maken van politieke tegenstanders. Ook zou er respect moeten zijn voor de feiten. De journalistiek stelt zich vaak op als een soort procedurele scheidsrechter die de tijd in de gaten houdt en deelnemers aankondigt, maar die niet ingrijpt als er feitelijke onzin wordt verkocht. Alleen autocraten hebben baat bij een slechte informatievoorziening, horen we Roovers zeggen. Feiten en fictie moet je uit elkaar houden.
Het probleem van deze lezing laat zich enigszins raden: dit publiek hoeft deze prima boodschap niet meer te leren. Roovers formuleert bedachtzaam en geeft het goede voorbeeld, terwijl deze lezing natuurlijk pas veel publiciteit zou krijgen als Roovers de meest achterlijke voorbeelden van journalistieke luiheid uit zou lichten en een voor een alle ophitsende politici de oren zou wassen. Roovers heeft de voorbeelden van hoe het in de journalistiek verkeerd gaat in de voetnoten staan, vertelt ze.
Prima natuurlijk, maar misschien moet daar gewoon de schijnwerper op?
Beeld: In de Stadsgehoorzaal in Leiden bladert het publiek door het boekje met de Huizinga-lezing. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.
:strip_exif()/i/2007854176.jpeg?f=imagenormal "Hoe Nederlandse chipmaker Nexperia in de internationale spotlight kwam te staan – Achtergrond")
